Spaanse griep

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Spaanse griep
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Lammechien Boerma, echtgenote van Hendrik Klasens is overleden aan de Spaanse griep.

De Spaanse griep is een beruchte griepepidemie uit de jaren 1918-1919. Deze wereldwijde epidemie eiste naar schatting 20 tot 100 miljoen doden, een aantal dat het totale dodental van de Eerste Wereldoorlog ruimschoots overtreft. Het virus dat de Spaanse griep veroorzaakte was van het type H1N1.

Geschiedenis
Hoewel het de Spaanse griep genoemd wordt, ligt de oorsprong van deze ziekte naar alle waarschijnlijkheid in de Verenigde Staten. De laatste inzichten willen dat de Amerikaanse soldaten, die in de Eerste Wereldoorlog naar Europa gezonden werden, tegen meer dan 30 ziekten ingeënt werden. Waarschijnlijk heeft dat niet alleen de weerstand van de soldaten ernstig verminderd maar ook een virusmutatie opgeleverd. Dit nieuwe virus, van het subtype H1N1, heeft uiteindelijk geleid tot de pandemie.

Het virus vertoonde zich voor het eerst in maart 1918 op de militaire basis Fort Funston in Kansas en verspreidde zich van daaruit naar andere legerbases in de VS. Met het serieus op gang komen van de Amerikaanse troepenzendingen naar Europa, begon het zijn tocht over de aardbol. Aanvankelijk was het virus niet dodelijk, maar dat veranderde al snel. In Spanje, waar geen oorlogscensuur bij de media heerste, sloegen de kranten groot alarm toen verschillende mensen aan het virus stierven. De dood trad in na enkele dagen van koortsaanvallen die aan griep deden denken. Zo kreeg het virus zijn nogal misleidende naam. De Spaanse griep begon met hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn. Gevolgd door extreme moeheid en flauwtes. Men verloor zoveel energie dat men niet meer kon eten en drinken. De ademhaling werd steeds moeilijker, binnen enkele dagen gevolgd door de dood. De Spaanse griep had de opmerkelijke eigenschap om jonge volwassenen te treffen. Dit in tegenstelling tot echte griepepidemieën, waarbij met name kinderen en senioren de ziekte krijgen en laatstgenoemden de grootste risico's lopen. In augustus 1918 had de helft van de Amerikaanse soldaten in Europa de ziekte: 43.000 man overleefden het niet (dit is bijna de helft van het aantal Amerikanen dat in Europa stierf: aan het front vielen zo'n 50.000 man). De ziekte sloeg snel over naar andere legerkorpsen, ook de Duitse.

Toen de oorlog in november 1918 eindigde en soldaten terugkeerden naar hun landen, werden ze overal ter wereld feestelijk onthaald. Door deze wereldwijde massabijeenkomsten verspreidde het virus zich als een schokgolf. In de VS stierven 675.000 mensen, in Frankrijk 200.000, in Engeland 400.000, in Nederland 27.000. Enorme klappen werden uitgedeeld in India en Rusland, waar miljoenen stierven. Al met al lijkt het erop dat maar liefst 20% van de toenmalige wereldbevolking besmet raakte. In totaal een half miljard mensen. De meest voorzichtige schattingen komen op 20 tot 40 miljoen doden. En net zo snel als het kwam, verdween het virus ook weer: eind 1919 was het voorbij.

Historici zijn het erover eens dat de Spaanse griep de loop van de geschiedenis wellicht ingrijpend heeft beïnvloed. Zo kreeg de Amerikaanse president Woodrow Wilson de Spaanse griep tijdens de vredesonderhandelingen in Versailles in 1919, maar hij herstelde. Er wordt gesteld dat door zijn afwezigheid bij de besprekingen de eisen aan het verslagen Duitsland strenger waren geworden.

Risicogroep
Het meest bevreemdend van de Spaanse griep was de groep mensen waarin de mortaliteit het hoogst was. De gangbare risicogroepen bij de jaarlijkse "gewone" griepgolven zijn ouderen en jonge kinderen. Van dezen vormt de groep ouderen verreweg de grootste risicogroep, waarbij het sterftecijfer als gevolg van de griep het hoogst is. Zuigelingen en peuters tot en met 4 jaar hebben over het algemeen nog antilichamen (immuniteit) overgedragen gekregen van de moeder, voornamelijk door borstvoeding. De Spaanse griep echter, had de hoogste mortaliteit in de leeftijdsgroep 14- tot 21-jarigen. Na het onderzoeken van de longen van personen die aan de Spaanse griep zijn gestorven en in Alaska zijn begraven is het virus nagemaakt. Hieruit bleek dat de griep vooral de mensen in de leeftijdsgroep 20 tot 40 jaar trof en het virus dus de sterkste immuunsystemen opzoekt. Dit zou ook weer het geval kunnen zijn met de volgende epidemie.

Oorsprong
Er bestaan tenminste drie theorieën over de oorsprong van het virus.

Sommige onderzoekers nemen aan dat de oorzaak van de griep een gemuteerd varkensvirus uit China was, dat via Chinese spoorwegarbeiders misschien in de VS belandde.

Anderen denken dat de sleutel tot deze ramp in het Amerikaanse leger ligt, waar het virus immers begon. In het leger werd geëxperimenteerd met de vaccinaties voor de soldaten die naar Europa zouden gaan. Iedere Amerikaanse soldaat kreeg destijds 14 tot 25 vaccinaties toegediend. Men speculeert dat het virus ontstond uit een van deze combinaties, die zo resulteerden in een onbedoeld biochemisch wapen: een buitengewoon onverwacht effect van de Amerikaanse oorlogsdeelname. Het grondprincipe bij vaccinaties is dat men de betreffende ziekte in een uiterst kleine dosis toegediend krijgt, waarna het lichaam voldoende antistoffen kan aanmaken om de ziekte te overwinnen. Met 14 tot 25 vaccinaties raakte het afweersysteem makkelijk overbelast. Bovendien was hier sprake van experimenten met soldaten (onvrijwilligen) als proefpersonen. Volgens geruchten werden ook dierziekten zoals varkenspest bij de vaccinaties toegediend. De exacte gegevens zijn echter nog steeds een militair geheim.

Een derde theorie is dat het vogelvirus spontaan muteerde in Fort Riley, Kansas. In dit fort fokte men kippen en varkens voor eigen gebruik. Een kok zou besmet kunnen zijn geraakt met het virus, dat vanuit de kippen via de varkens dus bij de mens aankwam. Door mutatie was het virus in staat om besmetting van mens tot mens tot stand te brengen.

In september 2005 zijn microbiologen van het US Armed Forces Institute for Pathology erin geslaagd om het virus opnieuw te maken. Het onderzoek was gebaseerd op viraal RNA uit de long van een soldaat die in 1918 was gestorven. De eiwitmantel van het virus had structuur H1N

Trivia
In Duitsland werd de ziekte aanvankelijk de Vlaamse griep genoemd.
De Spaanse koning Alfonso XIII werd ook ziek en dronk op een gegeven moment een fles Bacardi-rum leeg. De volgende dag was de koorts weg. Sindsdien staat op elke fles Bacardi het Spaanse koninklijk wapenschild afgebeeld.
A.M. de Jong beschrijft in zijn boek Frank van Wezel's roemruchte jaren de mobilisatie, en ook de Spaanse griep. De bestrijding met alcoholhoudende drank werpt ook hier zijn vruchten af.