Baptisme

Printversie

 
 

Baptisme

Bron: Parenteel Salomons 1650-1999, deel II (Een geslacht van verveners, schippers en landbouwers afkomstig uit Gasselternijveen.

 Roelof Reiling en Geertruid Jans Theissens

Op de grafsteen van Gertruid Jans Theisens staat: 
"Gewis zij woont bij Hem, die zij in woord en daden, gevolgd heeft op Zijn stem op alle haar paden".

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Roelof Reiling (opa van Roelof Reiling. Geb. 13-05-1883) en Geertruid Theisens behoren tot de zeven eerste baptisten in ons land. Op zondagmorgen 15 mei 1845 laten Roelof Reiling en Geertruid Theisens zich door onderdompeling overdopen door Julius Köbner uit Hamburg. De andere vijf dopelingen zijn de eerder afgezette hervormde predikant van Gasselternijveen dr. Johannes Elias Feisser, de scheepskapitein Arend Speelman en de gebroeders Willem, Jannes en Hendrik Kruit. De onderdompeling vindt plaats in de wijk, achter de boerderij van Roelof Reiling. Dezelfde dag nog vormen ze de Gemeente van Gedoopte Christenen. Zo begint het Baptisme in Nederland. De weg waaraan de boerderij van Roelof Reiling staat heeft de naam Baptistenkade gekregen.
De boerderij is thans genummerd Baptistenkade 32.

Boerderij Roelof Reiling
Baptistenkade 32, nog niet gedempt
Foto genomen in 1963 

 

Baptistenkade 32
Foto genomen 2008 

Baptistenkade 32
Foto genomen 2008  

Zoon Jannes Reiling, (20-12-1846) (vader van Roelof Reiling. Geb. 13-05-1883) werd 104 jaar oud en is enige tijd de oudste inwoner van ons land geweest. Hij is eerst landbouwer in Gasselternijveen. In 1899 laat hij een boerderij bouwen in Drouwenermond. Naast landbouwer is hij vooral ook een niet onvermaarde lekenprediker in de baptistengemeente te Drouwenermond en omgeving. Op z'n honderdste verjaardag wordt hij geïnterviewd en op de vraag van een journalist hoe vaak hij gepreekt heeft, antwoordt hij in rijmvorm: "Ik denk meneer, zo'n duizend keer".

Hij is de stamvader van een aantal vooraanstaande predikanten in de Unie van Baptisten Gemeenten in Nederland. Achterkleinzoon Jannes Reiling (1923) is hoogleraar Nieuwe Testament in Utrecht. Achterkleindochter Lammechien Reiling, wordt onderwijzeres in Nieuwe Pekela. Zij is zevendedagsbaptiste en gelooft dat God wild dat zij de mensen in haar omgeving bekeert. Daarom schrijft, vouwt en bezorgt zij gedurende een groot aantal jaren meer dan 21.000 folders per maand en Nieuwe Pekela en wijde omgeving. Ze is daar vier uur per dag mee bezig. In totaal 100 folders met in totaal 1.750.000 exemplaren zijn door haar persoonlijk verspreid.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Jannes REILING, van beroep landbouwer, geboren op zondag 20 december 1846 te Gasselternijveen (Gasselte), overleden op zondag 29 april 1951 te Drouwenermond op 104 jarige leeftijd, begraven te Drouwenermond.
Gehuwd op 35 jarige leeftijd op dinsdag 23 mei 1882 te Wildervank met Lammechien FORSTEN, 21 jaar oud, geboren op vrijdag 3 mei 1861 te Wildervank (Stadskanaal), overleden op dinsdag 20 december 1949 te Drouwenermond op 88 jarige leeftijd, begraven te Drouwenermond.

 Jannes Reiling
100 jaar

 Jannes Reiling en
Lammechien Forsten

Foto graf Jannes Reiling en Lammechien Forsten

Foto graf
Jannes Reiling 

 Foto graf
Lammechien Forsten

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bron:www.baptistenstadskanaal.nl

DE GESCHIEDENIS VAN DE BAPTISTEN GEMEENTE STADSKANAAL IN VOGELVLUCHT
"Op den stillen zondagavond van 15 mei 1845 begaf zich de broederschap naar de hoeve van Roelof Reiling aan de Nijveensche Mond".
Zo staat het in het boek van dr. G.A. Wumkes op bladzijde 27. Een beschrijving van de doopplechtigheid van een zevental personen, te weten Johannes Elias Feisser, Arend Speelman, Roelof Reiling en zijn vrouw Geertuida Reiling-Teissens en de gebroeders Willem, Jannes en Hendrik Kruit. De doop werd verricht door br. J. Köbner, lid van de baptisten gemeente Hamburg.
Een correctie van de beschrijving is op zijn plaats: 15 mei 1845 was niet op een zondag.
Dr.Wumkes had zijn veronderstelling van dopen op een zondagavond kunnen corrigeren daar in de bijlagen van zijn boek een brief van J. de Liefde aan J.E. Feisser is opgenomen, gedateerd: Zondag 13 april 1845!!! Volgens de eeuwigdurende kalender 1801-1999 klopt het dat 13 april op een zondag viel. Dat betekent dat 15 mei 1845 niet op een zondag viel maar op een donderdag!

DE EERSTE GEMEENTE
Hoewel er vreugde en vrede was over het feit dat de eerste "gemeente van gedoopte Christenen" in Nederland openbaar was geworden hadden de leden en dus de gemeente tal van tegenslagen en teleurstellingen te verwerken. Vriendschapsbanden kwamen onder druk te staan, huren van woningen werden opgezegd. Kortom: de gemeente stond tegenover een vijandige wereld.
Feisser beschikte niet over een goede lichamelijke gezondheid. De broeders Roelof Reiling (diaken van de gemeente) en Johannes Kruit gingen om beurten in de diensten voor. Zij hadden volgens Feisser de gave om de gemeente op te bouwen en te versterken. Later moest Feisser ook vaak de middagsamenkomst verzuimen vanwege zijn gesteldheid. In 1849 nam Feisser als voorganger afscheid van de gemeente en vestigde zich in Nieuwe Pekela. Zijn woning werd letterlijk afgebroken en in Nieuwe Pekela weer opgebouwd! Dit betekende niet dat de band met de gemeente werd doorgesneden. Heel vaak gingen Feisser en Speelman, die ook in Nieuwe Pekela woonde, naar de middagsamenkomsten van de gemeente. Op 2 juni 1865 overleed Johannes Elias Feisser.

EVANGELISTEN IN DE GEMEENTE
Na het vertrek van Feisser (1849) kwam de gemeente voornamelijk onder leiding van Roelof Kruit en Johannes Kruit tot stichting en opbouw van het geloofsleven bij elkaar.
Ook werden er gastsprekers uitgenodigd om, of in de zondagsdiensten, of in de wekelijkse bijeenkomsten het Woord van God te verkondigen.
In de zomer van 1855 werkte een evangelist, Merkhoff, uit de evangelistenschool van ds. J. de Liefde, vooral onder Duitse veenarbeider in Stadskanaal.
Een andere evangelist, K. Holleman, preekte in juli 1855 in de schuur bij Albert Wolters, Drouwenermond, lid van de baptistengemeente.
Ook E. Gerdes kwam in 1858 naar Stadskanaal om ter plekke en in de omgeving te evangeliseren. Later werd hij gedoopt en dus lid van de gemeente. (Gedoopt in een houten doopvont en warm water! Voor sommige baptisten een onwaardige doopvorm).
In het najaar van 1858 vertrok Gerdes. Avondmaal vieren met nieuw bekeerden zonder gedoopt te zijn was het breekpunt tussen de gemeente en haar evangelist.
Ds. De Liefde vond dat het werk te Stadskanaal en omgeving voortgezet moest worden. Hij stuurde daarom zijn leerling Jacob Witmond. Deze preekte elke week bij A. Wolters in de schuur. Maar ook bij H. Kruit te Boerveenschemond en R. Reiling te Gasselternijveen ging hij in de samenkomsten voor.
Door de doop werd hij aan de gemeente verbonden en mede door zijn zegenrijke werk groeide de gemeente in 1864 naar 90 leden!
Weer ontstond er verdeeldheid over open en gesloten avondmaalsviering.
Witmond vertrok in 1865 naar Haarlem om daar zijn werk als evangelist voort te zetten.

HENDRIKADIUS ZWAANTINUS KLOEKERS
Oud China-zendeling Kloekers was op de hoogte gebracht van het baptisme in de Veenkoloniën. In november 1866 bracht hij een bezoek aan Stadskanaal en Groningen. Op de bidstond van 28 november 1866 besloten alle broeders en zusters van de gemeente Kloekers uit te nodigen onder hen te komen werken. Op 15 januari 1867 verbond hij zich aan de gemeente met een preek over 1 Cor.2:2. Hij kreeg te maken met "oppositie". Hij moest optreden tegen "ongedoopte gasten" en bovendien waren sommigen tegen het dopen in een doopvont.
De verplaatsing van de gemeente te Gasselternijveen naar Stadskanaal kreeg op 7 juli 1867 haar definitief beslag met de ingebruikneming van de kerk aan de Handelsstraat.
Kloekers' invloed op de gemeente werd duidelijk in beginselvastheid ten aanzien van de doop, het avondmaal en het geestelijk leven.
In 1875 werd Kloekers voorganger van de geïnstitueerde gemeente Nieuwe Pekela (7 november 1875). Hij woonde reeds in Nieuwe Pekela want in september 1870 was hij gehuwd met de weduwe van dr. Feisser.

HENDRIK KRUIT, BOER EN VOORGANGER
Een van de eerste zeven gedoopten, Hendrik Kruit, werd de opvolger van Kloekers. Onder zijn leiding werd in 1858 begonnen met zondagsschoolwerk in de Gasselterboerveenschemond.
Kruit was een zeer gezien figuur. Hij was zelfs langer dan 25 jaar gemeenteraadslid.
Bovendien heeft hij in de oprichting van de Unie (1881 te Foxhol) een rol gespeeld. Vanwege zijn opvatting over verzoening (die hij deelde met Kloekers) ontstond er een scheuring in de gemeente (1882). Een groep onttrok zich aan de gemeente.
Op 22 mei 1888 overleed H. Kruit.
Het werk in de gemeente werd door de ouderlingen J. Reiling en J. Stavast voortgezet.

OPBOUW EN UITBOUW VAN DE GEMEENTE
Op 16 februari 1890 deed ds. N. van Beek, komende van de gemeente Groningen, zijn intrede als voorganger.
Ds. Van Beek werkte o.a. aan de wederopname van de gemeente in Unieverband. En nadat de gemeente de Uniegemeenschap in 1886 verlaten had werd zij weer opgenomen in het jaar 1896.
Ds. Van Beek was in dubbel opzicht een bouwer. Door zijn leiding ontstond er in de gemeente een goed kader. Dat kader kon weer ingezet worden op talrijke plaatsen, waar ook namens de gemeente gewerkt werd. De post Musselkanaal kreeg in 1894 een eigen evangelisatielokaal. In Nieuw Buinen werd evangelisatiearbeid verricht vanuit het huis van J. Stavast. In Muntendam was ook een evangelisatiepost van de gemeente Stadskanaal. Hoewel het werk in Muntendam vanuit Foxhol begonnen was knoopte de groep na interne moeilijkheden de banden met Stadskanaal aan. De broeders van Beek, Reiling en Dethmers dienden de gemeenschap in Muntendam. In 1898 kon men daar over een eigen kapel beschikken.
Op 8 januari 1911 nam ds. N. van Beek afscheid van de gemeente. Hij vertrok naar Den Haag.

EEN DYNAMISCHE VOORTZETTING
Ruim 36 jaar heeft ds. Jan Willem Weenink in de oudste baptisten gemeente gewerkt. Van 4 juni 1911 tot september 1947. Deze zeer bekwame charismatische jongeman was in 1886 te Dieren geboren en afgestudeerd aan Spurgeon's college te Londen (1911).
Een onuitwisbaar stempel heeft ds. Weenink gedrukt op de gemeente en op landelijk niveau. Ja, zelfs buiten de gemeente om heeft deze voorganger veel gedaan. Hij was o.a. jarenlang voorzitter van het Groene Kruis.
Het houden van "jongeliedenvereniging" is legendarisch geworden. Oudere inwoners van Stadskanaal kunnen daarover meepraten. Dat werk resulteerde in het oprichten van de Nederlandse Baptisten Jeugd Beweging (N.B.J.B.) in het jaar 1925.
Verder was ds. Weenink betrokken bij het starten van de Unie Bouw Stichting (U.B.S.), Tabithawerk en het uitgeven van de zangbundel "Lofzangen en Gebeden".
Maar ook de gemeente groeide onder zijn dynamische leiding. In 1920 waren er 250 leden, in 1940 386!

Geertruida Reiling, dochter van J. Reiling en kleindochter van R. Reiling, vertrok in 1923 als zendeling naar (Belgisch) Kongo, nu Zaïre.
Ds.Weenink en zijn vrouw gaven een sterke stimulans om deze vrouw te ondersteunen door het oprichten van de Nederlandse Baptisten Vrouwen Beweging "Zusterhulp" (N.B.V.B.) in 1932. Kerstkisten met materialen enz. werden ingezameld en samengesteld en vervolgens verzonden naar het zendingsveld.

Het omvangrijke werk werd mede ondersteund door hulppredikers, zoals b.v. L. de Haan 1929 - 1930 en V. Brandt 1937 - 1938.
In 1927 werd de kerk van Musselkanaal gerestaureerd en vergroot.
In 1926 maakten br. en zr. Weenink een reis naar Australië om daar fondsen te werven voor de kerkbouw in Nieuw Buinen. Ook dat lukte wonderwel. Met financiële ondersteuning van broeders en zusters uit Australië kon men beginnen met de bouw van een kerkje aan het Dwarsdiep. In november 1928 werd het in gebruik genomen.

Het honderdjarig bestaan van de gemeente kon niet op de dag zelf worden gevierd vanwege de tijdsomstandigheden.
Maar op donderdag 11 juli 1946 kon de herdenkingsdienst, waarin ds. J.W. Weenink voorging, gehouden worden.

Vlak voor het vertrek van ds. Weenink werd de evangelisatiepost Musselkanaal tot een zelfstandige gemeente geïnstitueerd: september 1947, met 104 leden.
Aan een zegenrijke arbeidsperiode kwam een eind.
Ds. J.W. Weenink vertrok eind september 1947 naar Haarlem.

HANDHAVING EN NIEUWBOUW
Na het vertrek van ds. J.W. Weenink naar Haarlem was de gemeente 2 jaar vacant.
Met de komst van ds. G.W. Tijman op 16 oktober 1949 kwam daar een eind aan.
Hoewel de post Musselkanaal met 104 leden in 1947 zelfstandig was geworden bleef men in Stadskanaal worstelen met ruimtegebrek. Plannen werden er gesmeed om tot nieuwbouw van kerk en pastorie te komen. De pastorie kon spoedig verwezenlijkt worden.
Ondanks het feit dat de migratie naar andere delen van het land volop aan de gang was kon de gemeente zich goed handhaven.
Op 2 oktober 1960 nam ds. Tijman afscheid en vertrok naar de gemeente Haarlem, evenals zijn voorganger ds. Weenink.

Baptistenkerk_Oud.jpg

  

Kerk Oud 

 Kerk Nieuw

Wat in de periode Tijman niet gelukte kwam in de werkperiode van ds. H.J. Stukker wel van de grond, n.l. een nieuwe kerk. Op 8 februari 1964 kon de nieuwe kerk aan de Handelsstraat 8a in gebruik genomen worden. De jeugdzaal kreeg de toepasselijke naam: ds. J.W. Weeninkzaal.
In februari 1967 nam ds. Stukker afscheid van de gemeente en vertrok naar Arnhem waar hij zijn overleden zwager opvolgde.
Op de dag van zijn afscheid werden er 36 zusters en broeders gedoopt.

WIJKGEMEENTEN NAAR ZELFSTANDIGHEID
Op 18 februari 1968 deed ds. O. Oldenburger, komend van Vroomshoop/Daalerveen zijn intrede. Onder zijn leiding mocht de gemeente in mei 1970 haar 125-jarig bestaan vieren. De gemeente was levendig en vitaal, getuige de 430 leden.
In mei 1970 werd de eerste spade in de grond gestoken voor een kerk in Plan ter Maars.
Op 5 juni 1971 was het zover: de nieuwe, tweede kerk, kon in gebruik worden genomen.
Ds. Oldenburger ging met de broeders en zusters mee naar de wijkgemeente Stadskanaal Zuid.
De wijkgemeente Stadskanaal Noord kreeg in ds. J.H. Hofman op 7 november 1971 haar nieuwe voorganger, terwijl de wijkgemeente te Nieuw Buinen in december 1973 br. P.G. Kroeze tot lerend ouderling kon benoemen.
In 1975 werden de wijkgemeenten zelfstandig. Stadskanaal Zuid op 23 mei 1975 en Nieuw Buinen op 30 mei 1975.

VERDER ALS STADSKANAAL NOORD
De wijkgemeente Stadskanaal Noord werd als de voortzetting van de oude gemeente beschouwd. De gemeente bleef achter met een zeer grote kerk en de leeftijdsopbouw van de gemeenteleden was ook danig verstoord wat in de toekomst zou doorwerken in het verkiezen van ouderlingen en diakenen.
In oktober 1982 nam ds. J.H. Hofman na een werkperiode van elf jaar afscheid van de gemeente. Hij vertrok naar de gemeente Groningen Noord.
Op 8 april 1984 deed ds. P. Jager, komende van de gemeente Harderwijk, zijn intrede.

De gemeente Stadskanaal Noord heeft van 14 tot 28 mei 1995, als voortzetting van de gemeente Gasselternijveen/Stadskanaal, haar 150-jarig bestaan gevierd.

Ds. P. Jager vertrok op 26 augustus 2001 als voorganger naar de gemeente Hengelo.

Een vacante, kleiner wordende gemeente blijft achter, maar met de hoop dat de Heer het werk dat Hij eenmaal begonnen is niet laat varen.
Wij als gemeente Stadskanaal Noord hebben de opdracht om het evangelie van Onze Heer Jezus Christus zichtbaar, kenbaar en hoorbaar te maken tot Hij weerkomt in Heerlijkheid.

Als U nog meer wilt weten over de geschiedenis van onze gemeente of over de geschiedenis van het baptisme in Nederland dan kunt U dat vinden in de boeken van:

J. van Dam: Geschiedenis van het baptisme in Nederland.
Uitgave van de Unie van Baptisten Gemeenten in Nederland. 1970

Dr. G.A. Wumkes: De opkomst en vestiging van het Baptisme in Nederland. 1912.
Helaas niet meer verkrijgbaar. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Onthulling Baptistenherinneringszuil 15 mei 2005
Op 15 mei 1845 werden in Gasselternijveen de eerste Nederlandse Baptisten gedoopt. In deze plaats herinnert een straatnaam (Baptistenkade) nog aan deze gebeurtenis. Velen denken dat de doop heeft plaatsgevonden aan de Baptistenkade in het vroegere hoofdkanaal van Gasselternijveenschemond. Dit is echter niet juist. Na historisch onderzoek kon de plaats van de doop worden vastgesteld.

Enkele baptisten broeders hebben het initiatief genomen om dit voor baptisten historisch stukje grond blijvend te markeren door het plaatsen van een herinneringszuil. Aangezien het van belang geacht werd dat dit initiatief gedragen wordt door een belangrijk deel van de Baptistengemeenschap zijn alle baptistengemeenten en baptistenorganisaties in Nederland aangeschreven.

Route: Gasselternijveen - Baptistenkade - Schreierswijk - Schreierspad.

BaptMonument_1.jpg BaptMonument_2.jpg
BaptMonument_3.jpg BaptMonument_4.jpg
BaptMonument_5.jpg BaptMonument_6.jpg


Omstreeks 16.15 uur is de herinneringszuil onthuld door Ds. Chris Eijer (Leeuwarden) en Ds. Wigle Tamboer (Hoofddorp).

Nadere informatie treft u aan op de website: : www.Baptistenherinneringszuil.nl

Last edited: August 26, 2013, 00:35

Go To Top